Τετάρτη 13 Αυγούστου 2014

Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ 18ο ΩΣ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

                                                                                            του  Φωτη Βρακα

                                                         ΜΕΡΟΣ Γ' (τελευταιο)


    
Μερικά στατιστικά στοιχεία των οικισμών

 Πινακας του Μιχαλη Κοκκαλακη με τα τσιφλικια στην Ηπειρο

                                Φόρος προστασίας στους Βενετούς
 






  
Αγροτικά εργαλεία της εποχής
 
 
 Σχεδόν όλα τα εργαλεία ήταν ξύλινα. Πολλά απο αυτά τα κατασκεύασαν οι ίδιοι οι αγρότες και άλλα τα αγόραζαν ή τους τα άφηνε ο τσιφλικάς στη διαθεσή τους.
 
 
Διάφορα αντικείμενα της καθημερινής ανάγκης

Αν κανείς σήμερα θέλει να πάει κάπου, σινεμά , θέατρο κτλ. ή  ακόμη για να εργαστεί και έχει μικρό παιδί, δεν έχει όμως που να το αφήσει πολλές φορές αναγκάζεται ή να παραμείνει σπίτι ή να προσλάβει κάποιο άλλο άτομο, που να προσέχει το παιδί. Το λεγόμενο babysiting. Τους καιρούς εκείνους αυτό ήταν αδιανόητο. Κάθε χέρι ήταν πολύτιμο. Ετσι τα μικρά παιδιά οι γυναίκες τα βάζανε στις σαρμανίτσες, μικρές κούνιες και τα παίρναν μαζί. Η σαρμανίτσα ήταν έτσι φτιαγμένη που να μπορεί να την κουβαλήσει η γυναίκα. Αν πάλι δεν ήθελε να πάρει ή δεν είχε σαρμανίτσα, τότε υπήρχε η  ν ά κ α.  Η νάκα ήταν ένα αντικείμενο φτιαγμένο η από δέρμα ή από μάλλινο ύφασμα ακόμη και από κουρέλια σαν ένα είδος ράντσου θα λέγαμε που μπορούσε η γυναίκα άνετα να κουβαλήσει το μωρό.
 
                              *Φωτογραφίες απο το διαδίκτιο: Σαρμανίτσα και γυναίκα με νάκα
 
Τα ξύλινα παγούρια και τα ασκιά (δοχεία απο κατσικίσιο δέρμα) και ο τουρβάς ή τρουβάς ή τορβάς ήταν τα απαραίτητα αντικείμενα για το κουβάλημα της διατροφής στις καλλιέργειες. Τα παγούρια απ΄ ότι γνωρίζω τα προμηθεύονταν από πραματευτάδες ενώ το ασκί το έφτιαχναν μόνοι τους. 

 
Τρια πράγματα που δεν έλειπαν απο κανένα σπίτι
1 1.    Η Ψάθα
   2.    Η κουρελού
   3.   Η βελέντζα (Φλοκάτι)




Για τα φτωχά καλυβόσπιτα, όπου ο κόσμος πλάγιαζε στο πάτωμα έπρεπε να βρεθεί μια λύση που να κάνει κάπως πιο άνετο τον ύπνο. Την λύση την έδωνε η φύση. Όλη η συγκεκριμένη περιοχή όπου βρίσκονται οι προαναφερόμενοι οικισμοί ήταν γεμάτη ψαθί. Αυτό το εκμεταλλεύτηκαν οι κάτοικοι και έτι δημιούργησαν ψάθινα στρώματα που να απομονώνουν την υγρασία. Έτσι τον 18ο αιώνα έχουμε ψαθί και τσουβάλια με άχυρο όπου κοιμόνταν άπαντες ενώ απο τον 19ο  αιώνα κάνουν την εμφάνιση τα κρεβάτια. Όλα αυτά ενισχύθηκαν και με τις κουρελούδες ενω κάθε σπίτι θα έπρεπε να έχει την βελέντζα του, γιατί ο χειμώνας ήταν δύσκολος και η υγρασία ήταν πολύ βαριά. 


          Οι Μετακινήσεις
  


Οι μετακινήσεις γίνονταν επί τω πλείστων με τα πόδια, μερικοί με τον γάϊδαρο και λιγότεροι με άλογα. Στις μετακομίσεις που έκαναν οι βλάχοι και οι σαρακατσάνοι σημαντικό ρόλο έπαιζαν τα μουλάρια.
 
 
Οι κίνδυνοι των μετακινήσεων

Οι κίνδυνοι που διέτρεχαν οι χωρικοί να πέσουν σε παγίδες ληστών όταν μετακινούνταν από έναν τόπο στον άλλο ήταν πολλοί. Λέγεται ότι κατά την περίοδο του Αλή πασά είχαν σταματήσει λίγο. Υπάρχει γι΄ αυτό και ένας διάλογος όπως τον μεταφέρει ο δανός Bronsted με τον Αλί στην Πρέβεζα. Παρόλα αυτά υπήρχαν. Ο Χιούζ μας λέει πώς τα δάση της περιοχής μας ήταν γεμάτα ληστές. Ειδικά η διαδρομή από τον Καντζά προς το Ελευθεροχώρι. Δεν είναι τυχαίο ότι κατά τον 18ο αιώνα το Κάστρο των Ρωγών είχε μεταβληθεί σε λημέρι αρματολών. Πέρα απο τους ληστές τα δάση της περιοχής αυτής ήταν γεμάτα με άγρια ζώα. Ετσι ο κίνδυνος ήταν διπλός. Ο κόσμος προκειμένου να έχει μια ασφάλεια η σιγουριά στην πορεία του προσπαθούσε να μετακινηθεί σε ομάδες. Υπήρχαν και κάποια στέκια καθοδόν που σταματούσαν για ξεκούραση.
Λέγεται ότι ένα απο αυτά, το οποίο ήταν και τόπος συνάντησης ήταν η γέφυρα στην Πέτρα, όπου σταματούσαν τα καΐκια. 


To δέντρο ή τα δέντρα στην γέφυρα Πέτρας


Από ιστορίες που έχω από συγχωριανούς μου καθώς και από κατοίκους της Πέτρας εκεί που βρίσκονταν η παλιά γέφυρα της Πέτρας στην απέναντι πλευρά, όπου σήμερα ο δρόμος οδηγεί για την Πρέβεζα υπήρχαν κάτι δένδρα όπου στις σκιές τους μαζεύονταν τα καλοκαίρια ό κόσμος των προαναφερόμενων οικισμών και γίνονταν το παζάρι με τους καϊκτσήδες. Τα δένδρα αυτά σώζονταν μέχρι και πριν τον τελευταίο πόλεμο. Ο θείος μου, και ο δάσκαλος ο Θανάσης Στράτος μου είχαν μιλήσει για κάποια μουριά (σκαμνιά) ενώ ο δάσκαλος ο Γιώργος Τσάτσος καθώς και κάποιο Πετριώτες μου είχαν πει για Ιτιές.  Σε κάποιες εργασίες του Νικ. Καράμπελα διάβασα για μια βελανιδιά που βρισκόταν εκεί στην τοποθεσία της Ντογκάνας (Τελωνείου). Όπως προανάφερα, εκεί γίνονταν παζάρι. Ενα είδος  « τ ρ ά μ π α ς ». Οι αγορές δεν γίνονταν πάντα με χρήμα αλλά με προϊόντα. Ο τόπος αυτός ήταν και τόπος που σταματούσαν περαστικοί για να ξαποστάσουν. Ήταν ένας τόπος όπου όχι μόνο γίνονταν εμπόριο αλλά από εδώ έφταναν και τα νέα της περιοχής. Τι έγινε, που, πώς, πότε και γιατί. Ερχόμενοι απο τον Καντζά από δώ έκοβε ο δρόμος για το Ιμαμ Τσαούς (Μαμ. Τσαούς) μέσω Ρουμπά. Το περιγράφει μάλιστα και ο Λήκ. Απο το σημείο αυτό τα καλοκαίρια ό δρόμος έκοβε προς της Πρεβαζα αφήνοντας πίσω Καντζά και Λούρο.
 

Οι κουβέρτες και το κρασί

Στα εβραϊκά χρονικά είχα διαβάσει κάποτε πως τον 18ο αιώνα μεταξύ Πέτρας και Ιμάμ Τσαούς γίνονταν εμπόριο με μάλλινες μαύρες κουβέρτες. Τώρα αν πραγματικά πρόκειται για μαύρες κουβέρτες ή μαύρα καπότα δεν έχω βρεί κάποιες άλλες πηγές. Σίγουρο είναι, πράγμα που έφτασε μέχρι σχεδόν τις μέρες μας, πώς οι κάτοικοι της περιοχής έφτιαχναν μάλλινα υφάσματα. Για τον Καντζά πάλι είναι σίγουρο ότι στον 19ο αιώνα οι κάτοικοι έφτιαχναν κρασί. Ισως αυτό να γίνονταν ακόμη και πιο παλιά.

Οι χάρτες



Ο παραπάνω χάρτης απο τα αρχεία της Βενετίας στο 2ο  μισό του 17ου (περιπ. 1670 μ. Χ. ) αιώνα είναι ο αρχαιότερος που έχω βρεί μέχρι στιγμής όπου αναφέρει οικισμό στην τοποθεσία του Καντζά (Κάντζα). Άλωστε την συγκεκριμένη εποχή ο Καντζάς πλήρωνε φόρο προστασίας στους Βενετούς. 




Ο παραπάνω χάρτης του William Faden είναι ο αρχαιότερος που έχω βρεί μέχρι στιγμής όπου αναφέρει σαν οικισμό το Μαμούτ-τσαούς (Ιμάμ Τσαούς) και οικισμούς στις τοποθεσίας Στρογγυλής και Πέτρας. Ο χάρτης είναι χαραγμένος το 1791 μ. Χ. Ένα τελευταίο του αντίγραφο πουλήθηκε πρόσφατα με 1670 $ στην Νέα Υόρκη. Δυστυχώς δεν μπόρεσα να βρω μια κάπως πιο υψηλή ψηφιακή ανάλυση.



Με αυτή την εργασία προσπάθησα να κρατήσω λίγο στην μνήμη τις δύσκολες συνθήκες που είχαν να αντιμετωπίσουν οι προγόνοι μας σε αυτόν τον τόπο. Εγραψα ότι είχα κρατήσει σε σημειώσεις και σίγουρα υπάρχουν πολλά που μπορούνε ακόμη να γραφτούνε και ελπίζω να κρατηθούν κάποια στοιχεία ακόμη. Είναι κρίμα να χάσουμε το παρελθόν μας. Για την ιστορική συνοχή αυτών των οικισμών σαν γεωγραφικό διαμέρισμα θα κάνω λόγο σε άλλη εργασία.


ΤΕΛΟΣ

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου